Bệnh Zona thần kinh là gì?

Varicella-zoster virus (VZV) gây nên bệnh thủy đậu và bệnh zona. Sau khi bị nhiễm trùng tiên phát (thủy đậu), VZV tiềm ẩn trong các thần kinh giao cảm trước khi được tái hoạt, theo dây thần kinh cảm giác tới da gây bệnh zona. Một số yếu tố thuận lợi giúp virus tái hoạt như các rễ thần kinh bị chèn ép, xạ trị, phẫu thuật cột sống, nhiễm trùng, chấn thương, tiếp xúc với người bị thủy đậu hoặc zona.

1. Biểu hiện lâm sàng

Trước khi tổn thương mọc 2- 3 ngày thường có dấu hiệu báo trước như: rát, dấm dứt, đau vùng tổn thương; có thể kèm theo triệu chứng toàn thân như mệt mỏi, đau đầu… Hạch ngoại vi lân cận có thể sưng và đau.

- Vị trí: thường khu trú tập trung ở những vị trí đặc biệt và chỉ có ở một bên cơ thể thành một khoanh dọc theo các đường dây thần kinh chi phối như trán - quanh mắt - đầu, hoặc cổ - vai - cánh tay, liên sườn một bên từ ngực vòng ra sau lưng, hoặc dọc từ hông xuống đùi, nhưng có thể bị cả 2 bên.

- Biểu hiện tại ví trí tổn thương: thường bắt đầu là các mảng đỏ, nề nhẹ, gờ cao hơn so với mặt da, hình tròn, bầu dục lần nổi dọc dây thần kinh, rải rác hoặc cụm lại thành dải, thành vệt, sau vài giờ trên mảng đỏ xuất hiện những mụn nước chứa dịch trong, căng, khó vỡ, các mụn nức tập trung thành cụm (như chùm nho), về sau đục, vỡ ra thành vết loét trợt ướt, dần đóng vảy tiết, sau lành để lại sẹo. Từ khi bắt đầu mọc tới khi lành sẹo khoảng 20 - 30 ngày.

- Triệu chứng cơ năng: đau rát vùng nổi tổn thương (90%) (có khi đau từ trước khi nổi tổn thương), đau nhức kiểu bỏng buốt, ...đau nhiều và kéo dài, tổn thương da khỏi nhưng đau còn kéo dài nhiều tháng, hàng năm sau.

- Triệu chứng toàn thân: trước hoặc cùng với mọc tổn thương ở da thường sốt nhẹ, hạch vùng lân cận sưng và đau ở vùng tương ứng; biểu hiện như tình trạng nhiễm virus cúm.

2. Các thể lâm sàng

- Zona hạch gối (Hội chứng Ramsay - Hunt) có tổn thương ở mặt, vành tai và dây thần kinh thính giác, kèm theo có rối loạn cảm giác 2/3 trước lưỡi, rối loạn sức nghe, đôi khi liệt mặt một bên, đau và rát vị trí tổn thương, ...

- Zona đầu: tổn thương nhiều dây thần kinh sọ não,...

- Zona liên sườn và ngực bụng, có khi lan xuống một bên cánh tay (ngực, cánh tay)

- Zona cổ (đám rối cổ nông) và cổ cánh tay có thương tổn ở cổ, vai, vành tai, mặt ngoài chi trên.

- Zona hông, bụng, sinh dục, bẹn, xương cùng, ụ ngồi, đùi, cánh tay, …

Một vài hình ảnh vị trí tổn thương

3. Chẩn đoán

- Phân tích ADN bằng kỹ thuật PCR.

- Chẩn đoán huyết thanh.

- MRI hoặc chọc dò thắt lưng cũng được áp dụng khi nghi ngờ có viêm tủy hoặc viêm não.

4. Điều trị

Theo khuyến cáo của trang medscape, tùy theo thể lâm sàng phác đồ điều trị sẽ tính liều dùng và thời gian khác nhau (có kèm bảng tính liều dùng).

Năm 2013, CDC đã khuyến cáo có thể sử dụng globulin miễn dịch (VariZIG) trong 4 - 10 ngày sau khi bị thủy đậu hay zona.

Ngoài ra, đã có nhiều nghiên cứu về vai trò của Botulinum toxin type A.

5. Phòng bệnh

Vaccin (sống giảm độc lực) phòng bệnh thấy có hiệu quả. Tuy nhiên, cần nhiều nghiên cứu thêm.

Tài liệu tham khảo      >>>  Mời tải ở dưới

1. Điều trị đau dây thần kinh sau Zona.

2. Vai trò điện cơ trong đánh giá tổn thương Thần kinh mũ sau Zona.

Medscape