Hồi kết của đại dịch HIV/AIDS đã ở trước mắt: Nghiên cứu xác nhận tỷ lệ truyền nhiễm 0% ở bệnh nhân uống thuốc ARV.

Một nghiên cứu mang tính bước ngoặt đăng trên tạp chí y khoa Lancet ngày hôm qua, đã mở ra một kết thúc nhìn thấy được cho đại dịch nguy hiểm nhất lịch sử, kéo dài hơn 40 năm qua: HIV/AIDS. Các nhà khoa học tuyên bố những người đàn ông nhiễm HIV, nhưng được điều trị bằng thuốc kháng virus, hoàn toàn không còn khả năng lây nhiễm cho bạn tình của mình.

Tỷ lệ lây nhiễm 0% có nghĩa là, nếu tất cả bệnh nhân nhiễm HIV đều được tiếp cận và điều trị, họ sẽ không thể lây nhiễm cho người khác được nữa. Từ trước đến nay, chưa một ai có thể khẳng định chắc chắn điều này.

Nhưng hôm nay, con số 0% đã trở thành một bằng chứng mang tính tuyệt đối.

Tỷ lệ lây nhiễm 0%

Nghiên cứu trên tạp chí Lancet đã theo dõi gần 1.000 cặp đôi đồng tính nam ở Châu Âu. Trong đó, một người nhiễm HIV đang được điều trị bằng thuốc chống virus, người còn lại hoàn toàn khỏe mạnh. Trong suốt 8 năm, các cặp đôi báo cáo thường xuyên quan hệ tình dục không sử dụng bao cao su. Tuy nhiên, không có một trường hợp lây bệnh nào diễn ra giữa các cặp đôi này. Chỉ có duy nhất 15 trường hợp nhiễm mới HIV, nhưng đều là khi những người đàn ông quan hệ với bạn tình khác, chứ không phải người bạn đời đã nhiễm HIV và đang được điều trị.

"Phát hiện của chúng tôi đã cung cấp bằng chứng thuyết phục chứng minh cho những người đồng tính nam thấy, nguy cơ lây truyền HIV khi điều trị ARV là bằng không", Giáo sư Alison Rodger đến từ Đại học College London, một trong số đồng tác giả nghiên cứu cho biết.

"Nghiên cứu của chúng tôi ủng hộ thông điệp của chiến dịch quốc tế U = U (Undetecable = Untransmittable) rằng khi tải lượng virus không thể phát hiện thì HIV cũng không thể lây truyền".

Các nghiên cứu tương tự khác trước đây cũng cho thấy quy luật U=U hoạt động trên các cặp đôi dị tính nam-nữ. Tựu chung lại, nó cho thấy một thực tế rằng chúng ta có thể giúp chấm dứt đại dịch HIV/AIDS bằng cách ngăn chặn sự lây truyền virus, đồng thời giải quyết sự kỳ thị và phân biệt đối xử mà nhiều người nhiễm HIV vẫn đang phải đối mặt.

"Các nỗ lực bây giờ cần tập trung vào việc phổ biến rộng rãi thông điệp mạnh mẽ này và đảm bảo rằng tất cả những người nhiễm HIV đều được xét nghiệm, điều trị hiệu quả, quan tâm, chăm sóc và hỗ trợ trong quá trình tuân thủ điều trị, để giúp duy trì tải lượng virus dưới ngưỡng phát hiện được", Giáo sư Alison Rodger nhấn mạnh.

Chiến lược xét nghiệm sớm, điều trị mở rộng

Năm 2017, thế giới có gần 40 triệu người phải chung sống với virus HIV. Trong số này, mới chỉ có 21,7 triệu người đang được điều trị bằng thuốc kháng virus.

Trong một bình luận về nghiên cứu trên tạp chí Lancet, bác sĩ Myron S Cohen đến từ Viện Sức khỏe và Bệnh truyền nhiễm Toàn cầu cho biết: Phát hiện mới này sẽ thúc đẩy thế giới tiến đến một chiến lược xét nghiệm và điều trị cho toàn bộ những người nhiễm HIV. Tuy nhiên, ông phân tích việc điều trị cho toàn bộ bệnh nhân cũng không hề dễ dàng, đặc biệt là đối với những người đồng tính nam. 

"Không phải lúc nào bệnh nhân cũng dễ dàng được xét nghiệm HIV, và tìm được cách tiếp cận với dịch vụ chăm sóc sức khỏe. Ngoài ra, nỗi sợ hãi, sự kỳ thị, chứng sợ người đồng tính và nhiều thách thức về mặt xã hội khác vẫn đang ngăn cản việc điều trị HIV cho họ", bác sĩ Cohen nói.

Chẩn đoán nhiễm HIV là việc làm rất khó khăn, đặc biệt là ở giai đoạn đầu khi căn bệnh có thể lây truyền rất hiệu quả. Hạn chế này cũng đang ảnh hưởng đến việc điều trị phòng ngừa và chống phơi nhiễm.

Theo tổ chức National Aids Trust, 97% số người đang điều trị HIV ở Anh đã giữ được tải lượng virus thấp đến mức không thể phát hiện trong máu, có nghĩa là họ không thể lây truyền bệnh cho người khác. Deborah Gold, giám đốc điều hành của tổ chức, cho biết con số này có thể giúp trấn an những người đã nhiễm HIV và giúp họ có thêm động lực để duy trì điều trị.

Nghiên cứu mới đăng trên Lancet cũng củng cố tầm quan trọng của việc xét nghiệm HIV thường xuyên, cho thấy rằng điều này cuối cùng có thể chấm dứt hoàn toàn sự lây truyền virus trong tương lai. 

Từ năm 2005 tới nay, các trường hợp xét nghiệm cho kết quả dương tính HIV đã giảm dần từ đỉnh điểm. Cho đến năm 2017, số ca mắc mới HIV đã giảm 17% so với năm 2016 và tới 28% so với năm 2015.

Mặc dù vậy, những ca bệnh được chẩn đoán muộn vẫn là một thách thức, khi có tới 43% bệnh nhân nhiễm HIV bị bỏ quên từ giai đoạn đầu khi mới nhiễm bệnh. Con số đặc biệt cao hơn ở một số nhóm dân số nhất định, bao gồm những người đàn ông dị tính da đen Châu Phi và những người từ 65 tuổi trở lên.

"Nếu chúng ta không giảm được tỷ lệ chẩn đoán muộn, sẽ luôn có những người không biết rằng mình đã nhiễm HIV và do đó không thể tiếp cận điều trị", Deborah Gold nói. "Chúng tôi nghĩ rằng những phát hiện từ nghiên cứu mới này có thể tác động cực kỳ mạnh mẽ trong việc phá vỡ một số rào cản đối với xét nghiệm trong những cộng đồng dân số vẫn còn nhiều sự kỳ thị xung quanh HIV".

Giải quyết sự kỳ thị và chấm dứt đại dịch

Jens Lundgren, giáo sư về các bệnh truyền nhiễm tại Đại học Copenhagen, trưởng nhóm nghiên cứu mới cho biết: "Chúng tôi đã cung cấp bằng chứng khoa học thuyết phục cho thấy điều trị hiệu quả có thể ngăn ngừa HIV lây lan qua đường tình dục".

"Không nghi ngờ gì nữa, nghiên cứu đã cho chúng ta sự tự tin để nói rằng, những người nhiễm HIV đang điều trị hiệu quả không thể truyền virus sang cho bạn tình. Điều này sẽ có tác động đáng kinh ngạc đến cuộc sống của những người nhiễm HIV và là một thông điệp mạnh mẽ để giải quyết sự kỳ thị liên quan đến căn bệnh", bác sĩ Michael Brady, giám đốc y tế tại Terrence Higgins Trust nhận định.

Trong một bình luận liên kết trên tạp chí, giáo sư Cohen bày tỏ sự lạc quan về việc điều trị HIV/AIDS trong tương lai. "Trong suốt quá trình nghiên cứu, các loại thuốc kháng virus đã trở nên hiệu quả hơn, đáng tin cậy hơn, bền bỉ hơn, dễ uống hơn, dung nạp tốt và ít tốn kém hơn", ông nói.

"Kết quả có thể cung cấp thêm một chất xúc tác cho chiến lược thử nghiệm và điều trị mở rộng, để cung cấp đầy đủ lợi ích của thuốc kháng virus. Chiến lược này và các chiến lược khác đang liên tục đưa chúng ta đến gần hơn sự chấm dứt của đại dịch AIDS".

Tài liệu tham khảo     >>> Mời xem 

1. Risk of HIV transmission through condomless sex in serodifferent gay couples with the HIV-positive partner taking suppressive antiretroviral therapy (PARTNER).

trithuctre, The Lancet