Thiếu cơ sở phục hồi chức năng sau Đột quỵ não?

Hiện nay, tại Việt Nam nói chung và TPHCM nói riêng vẫn chưa có nhiều cơ sở phục hồi chức năng dành cho người bệnh đột quỵ...

Dù tỷ lệ tử vong do đột quỵ tại Việt Nam đã giảm, nhờ có sự ra đời của hệ thống các đơn vị phòng chống đột quỵ trên cả nước, nhưng có đến gần 90% người bệnh đột quỵ được cứu sống phải chịu nhiều di chứng nặng nề, cần được hướng dẫn phục hồi chức năng để hòa nhập với cuộc sống. Tuy nhiên hiện nay, tại Việt Nam nói chung và TPHCM nói riêng vẫn chưa có nhiều cơ sở phục hồi chức năng dành cho đối tượng này. Hậu quả là chất lượng sống của người bệnh sau đột quỵ giảm sút nghiêm trọng.

Đỏ mắt tìm nơi lập luyện

Gần một tháng qua, chị Trần Ánh Tuyết (ngụ quận Phú Nhuận, TPHCM) phải chạy đôn chạy đáo tìm nơi phục hồi chức năng cho người mẹ vừa bị đột quỵ. Ban đầu, chị được các bác sĩ Bệnh viện (BV) Nhân dân 115 hướng dẫn chuyển đến BV Phục hồi chức năng và Điều trị bệnh nghề nghiệp TPHCM (tại quận 8) nhưng BV ở xa, đi lại khó khăn. Sau đó, chị Tuyết tìm đến các dịch vụ tập phục hồi chức năng tư nhân thì chi phí lại quá cao, trong khi chưa biết chất lượng của những nơi này như thế nào. “Bí quá, tôi phải tham gia một lớp hướng dẫn tập vật lý trị liệu, xoa bóp để tự tập cho mẹ tại nhà”, chị Tuyết chia sẻ.

Theo PGS-TS Nguyễn Huy Thắng, Trưởng khoa Bệnh lý mạch máu não, BV Nhân dân 115, mỗi năm, Việt Nam có khoảng 200.000 bệnh nhân đột quỵ, trong đó có 70% cần được tập vật lý trị liệu để phục hồi chức năng sau khi xuất viện. Thế nhưng, họ không biết phải tập ở đâu, ai có thể hỗ trợ được họ. Tại BV Nhân dân 115, mỗi năm điều trị cho gần 20.000 trường hợp đột quỵ và luôn trong tình trạng quá tải. Trong khi đó, trung bình Khoa Bệnh lý mạch máu não của BV chỉ có thể tiếp nhận khoảng 180 bệnh nhân nội trú. Mỗi ngày, một nhân viên y tế tại đây phải tập vật lý trị liệu cho trên 10 bệnh nhân và thường phải ưu tiên tập cho những ca nặng, những ca nhẹ bắt buộc phải chuyển đến các bệnh viện tuyến dưới hoặc hướng dẫn tự tập tại nhà.

Theo TS-BS Nguyễn Bá Thắng, Trưởng Trung tâm Khoa học thần kinh, BV Đại học Y Dược TPHCM, đa phần bệnh nhân đột quỵ não sẽ có di chứng như liệt tay chân, rối loạn cảm giác, nói khó, vận động khó, sa sút trí tuệ... và cần phải can thiệp phục hồi chức năng để có thể hòa nhập trở lại với cuộc sống. Thực tế hiện nay tại Việt Nam nói chung và TPHCM nói riêng chưa có nhiều cơ sở phục hồi chức năng dành cho người bệnh đột quỵ. Một số nơi có tiếp nhận nhưng số lượng không đủ và không phủ khắp các vùng miền, đặc biệt là các tỉnh. “Do tình trạng quá tải nên các bệnh viện có xu hướng giải phóng bệnh nhân sớm, thường sau điều trị xong giai đoạn cấp sẽ cho người bệnh xuất viện và họ phải tự bươn chải tìm nơi để tập phục hồi chức năng hoặc mướn người về nhà tập, vì thế có nhiều người không tập gì hết. Điều này ảnh hưởng vô cùng lớn đến chất lượng sống của người bệnh đột quỵ”, TS-BS Nguyễn Bá Thắng cho biết.

Phục hồi chức năng sau đột quỵ: cần đúng và đủ

Mặc dù tỷ lệ tử vong do đột quỵ não giảm, nhờ hệ thống các cơ sở y tế chuyên sâu về phòng chống đột quỵ được thành lập và các phương pháp can thiệp điều trị đột quỵ não được áp dụng ngay trong những giờ đầu, tuy nhiên việc phát triển mô hình phục hồi chức năng sau đột quỵ lại chưa thực sự đồng bộ và chưa được quan tâm đúng mức; hầu hết mới chỉ tập trung tại các bệnh viện tuyến Trung ương và chỉ ở một số tỉnh thành lớn.

Bác sĩ chuyên khoa 2 Nguyễn Xuân Thắng, Trưởng khoa Y học cổ truyền - Phục hồi chức năng, BV Nhân dân 115, cho rằng, vật lý trị liệu là liệu trình bắt buộc cho bệnh nhân sau đột quỵ, tất cả bệnh nhân đều phải tập. Trong giai đoạn đột quỵ cấp và giai đoạn sau là giai đoạn di chứng thì tập vật lý trị liệu vẫn là phương pháp có tác dụng.

Theo thống kê của Bộ Y tế, tỷ lệ tử vong do đột quỵ từ năm 2013 đến nay giảm 17% so với trước đây, nhưng số lượng bệnh nhân bị tàn tật do đột quỵ lại có xu hướng tăng mạnh, chiếm 90% với nhiều di chứng nặng như: liệt nửa người, rối loạn nuốt, viêm phổi, co cứng cơ, suy giảm trí nhớ, trầm cảm…

Hậu quả là bệnh nhân trở thành người tàn tật, không còn khả năng tự chăm sóc bản thân, là gánh nặng cho gia đình, xã hội. Nghiên cứu cho thấy, chỉ có 25%-30% bệnh nhân sau đột quỵ tự đi lại, phục vụ bản thân; 20%-25% đi lại khó khăn và cần sự hỗ trợ của người khác trong sinh hoạt hàng ngày; 15%-25% phải phụ thuộc hoàn toàn vào người khác.

sggp.org